ABD ve Avrupa'da bilanço sezonu: Tarifeler kârlılığa nasıl yansıdı?

Yılın ilk yarısında en büyük gündem, ABD'nin başta komşuları ve ticaret ortakları olmak üzere tüm dünyayı tehdit ettiği gümrük tarifeleriydi. Küresel ticaretin yeni düzeni anlaşmalar ve anlaşmazlıklarla tasarlanırken, tarifelerin etkisi ABD ve Avrupa şirketlerinin bilançolarına yansıdı.

ABD’de Donald Trump yönetiminin başa gelmesinin başta küresel ticaret olmak üzere pek çok dengede kalıcı etkiler yaratacağı, ülkede seçim yarışının hızlandığı dönemden bu yana konuşuluyordu. Donald Trump’ın ikinci döneminde nasıl politikalar izleyeceği pek çok tartışmanın konusu olurken, ABD Başkanı’nın ülkeyi yeniden bir üretim üssüne çevirme planları, uluslararası ticarette uygulanacak yeni gümrük tarifelerini gündemin merkezine taşıdı. Salgın, savaşlar, bölgesel gerilimler ve ekonomik zorluklar nedeniyle şoklara alışkın olan tedarik zincirlerinde de tüm planlar, olası ticaret gerilimlerine göre yapılmaya başlandı. Yine de gümrük tarifelerindeki belirsizliğin bilançolara etkisi, ABD ve Avrupa’da ikinci çeyrek bilanço sezonuyla ortaya çıktı.

CEO’ların tamamına yakını tarifeler konusunda endişeli

Danışmanlık şirketi EY tarafından yayımlanan Mayıs 2025 tarihli CEO araştırması, CEO’ların %98’nin gümrük vergisi artışlarının şirketlerinin önümüzdeki 12 aydaki operasyonlarını ve satışlarını etkileyeceğinden endişeli olduğu görülürken, liderlerin yarısı, bu konuda “çok endişeli” olduklarını dile getirdi. Bu endişeler, ilk çeyrek bilançolarından bu yana daha da arttı. Zira kazanç açıklamalarında “tarife” kelimesinin kullanım sıklığı, ikinci çeyrekte bir önceki çeyreğe göre %43, 2024’ün son çeyreğine kıyasla ise %190 arttı. BCG’nin araştırmasına göre “belirsizlik” kelimesinin kullanımı da ikinci çeyrekte %100 artış göstererek pandemi döneminden bu yana en yüksek seviyelerine ulaştı. Kanada’dan Çin’e, Meksika’dan Avrupa’ya, hatta bakır gibi çeşitli hammaddelere karşı açılan tarife savaşının etkisi, pek çok şirketin önden yükleme yapmasına ve maliyetleri düşürme gayretlerine rağmen özellikle ikinci çeyrek bilançolarında hissedildi.

Otomotiv endüstrisi, 12 milyar dolar kaybetti

1,1 milyar dolarlık tarife etkisiyle kârlılığı %35 düşen GM, ilk yarıda 2,7 milyar dolarlık kayıp bekleyen Stellantis veya 1,5 milyar dolarlık zarar yazacağını tahmin eden Ford gibi örnekler, otomotiv sektörünün gümrük tarifelerinden en belirgin zararlardan birini yaşayan sektörlerden biri olduğunu ortaya koydu. Wall Street Journal tarafından 7 Ağustos 2025’te yayımlanan haberde, küresel otomobil üreticilerinin tarife gerilimi nedeniyle pandemiden bu yana karşılaştıkları en büyük darbeyi aldıklarını, tam 12 milyar dolar zarar yazdıklarını ortaya koydu. Haberde, sürekli gümrük vergilerinin maliyetinin ötesinde; ABD, Japonya, Güney Kore ve Avrupa’daki otomobil üreticilerinin, yeni gerçeklere uyum sağlamak için yıllarca sürecek yeniden yapılanma ve tedarik zinciri revizyonlarıyla karşı karşıya oldukları vurgulandı.

ABD, 300 milyar dolar kazanç bekliyor

Yale Üniversitesi’ne bağlı bağımsız araştırma birimi The Budget Lab, mevcut tarifelerin 1933’ten, yani Büyük Buhran’dan bu yana en yüksek seviye olan %18,6’lık genel ortalama efektif tarife oranı olduğunu tahmin ediyor. ABD Hazine Bakanlığı’nın güncel verileri, 2 Ocak - 25 Temmuz 2025 tarihleri arasında ABD’nin 124 milyar dolar gelir elde ettiğini gösteriyor. Bu rakamın geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre %131 daha fazla olduğu bilinirken, ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, Başkan Trump’ın tarifelerinin getirisinin, tahsilatların hızlanmasıyla 2025 sonuna kadar 300 milyar dolara çıkabileceğini söyledi.

Goldman Sachs: Şirketler maliyetin %70’ini tüketiciye yansıtacak

ABD’nin en büyük bankalarından Goldman Sachs tarafından yayımlanan analizde ekonomistler, şirketlerin tarifelerin doğrudan maliyetinin %70’ini daha yüksek fiyatlar yoluyla tüketicilere yansıtacağını öngördü. Araştırma ekibi, ilk bilançoların marj görünümü konusunda çelişkili mesajlar verdiğini, şirketlerin bu yıl şimdiye kadar yalnızca mütevazı fiyat artışları açıkladıklarını, ancak tarifelere en çok maruz kalan şirketler arasında artışların daha yüksek olduğunu yazdı. Analistler, şirketlerin kârlılığının önemli bir ölçüsü olan hisse başına kazanç artışının ikinci çeyrekte düşüş göreceğini tahmin etti. Ortak tahminlerde, S&P 500 şirketlerinin hisse başına kazanç artışının bu çeyrekte geçtiğimiz yılın aynı çeyreğine göre %4’e gerileyeceği belirtildi.

Goldman Sachs’ın, markaların maliyetleri tüketicilere yansıtmaya başlayacağına dair öngörüleri, verilerde hissedilmeye başlandı. The New York Times’ta yer alan habere göre, ABD Ticaret Bakanlığı verileri, haziranda ev mobilyaları, oyuncaklar ve ev aletleri gibi gümrük vergilerine yoğun şekilde maruz kalan ürünlerin fiyatlarının arttığını gösterdi. Rakamlar dışında Adidas, P&G, Stanley Black & Decker gibi büyük şirketler, yatırımcı görüşmelerinde gümrük vergilerini dengelemek için fiyatları artırdıklarını veya artırmayı planladıklarını söyledi.

Avrupa’da durum nasıl?

Avrupa Birliği, %30 olarak öngörülen tarife oranından son günlerde yapılan bir anlaşmayla %15’lik gümrük tarifesinde mutabık kaldı. Buna rağmen Avrupalı şirketler, ikinci çeyrek bilançolarında ABD’deki rakiplerinin gerisinde kaldı. The Financial Times’ta yayımlanan bir haberde, Stoxx Europe 600’deki şirketlerin yarısından fazlasının bilanço açıkladığını, ancak buna rağmen Bank of America’nın görüşüne göre endeksin önceki yıla kıyasla kazanç artışı göstermediği belirtildi. Bu durumun hisse senedi piyasalarındaki canlanma konusundaki iyimserliği baltaladığı ifade edildi. Oysa Avrupa hisseleri, yatırımcıların ABD hisselerine olan uzun süreli güveninin Donald Trump’ın öngörülemeyen politika kararları nedeniyle sarsılmasıyla, yıllardır süren düşük performansın ardından bu yılın başında sıçrama göstermişti. BofA’nın bir anketinde, Euro Bölgesi hisselerine yapılan yatırımların 2021’den bu yana en yüksek seviyeye sıçradığı görüldü. Yine de ikinci çeyrekte zayıf gelen kazanç rakamları, bölgedeki borsa yükselişinin ivme kaybettiği yönündeki görüşü destekledi.

Türkiye ABD gümrük tarifelerinden etkilenecek mi?

Türkiye, Trump yönetiminin uyguladığı yüksek tarifelere kıyasla, %10’luk bir temel tarifeyle karşı karşıya kaldı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Türkiye’nin ABD ve AB dışında 54 ülkeyle serbest ticaret anlaşması olduğunu hatırlatarak, görece düşük tarife oranının bazı sektörlerde avantaj sağlayabileceğini söyledi. İstanbul Ticaret Odası Başkanı Şekip Avdagiç, Çin gibi daha yüksek gümrük vergisi oranlarına sahip ülkelerdeki şirketlerin, ABD’ye daha düşük bir gümrük vergisi oranıyla ihracat yapmak için Türkiye’de fabrika açmayı değerlendirebileceklerini söyledi.

Şirketler, tarife etkisini azaltmak için neler yapabilir?

Araştırma ve danışmanlık şirketi McKinsey, CEO’ların gümrük vergilerinin sektörleri, tedarik zincirleri, müşterileri ve yatırımları üzerindeki etkileri anlamaya çalışmaları gerektiğini paylaşıyor. Bu noktada McKinsey’nin şirketlere önerdiği adımlar, şu şekilde sıralanıyor:

• Tedarik zinciri kırılganlığını kapsamlı bir biçimde değerlendirin. Birinci, ikinci ve üçüncü kademe tedarikçilerin potansiyel gümrük vergilerine ve karşılıklı tarifelere maruz kalma durumlarını anlamak için yüzeysel bir yaklaşımın ötesine geçin. Üretim süreçlerindeki her adımın karmaşıklığını incelemek, menşe ülkeleri ve toplam teslimat maliyetlerini haritalamak, bu sürecin ilk adımı olabilir.
• Alternatif tedarik kaynaklarını keşfedin. Tedarik zincirlerinin haritasını çıkarmak ve tedarikçi değiştirmenin fizibilitesini hazırlamak, liderlerin tarifelere nasıl reaksiyon verecekleri konusundaki kararlarına rehberlik edebilir. Bazı potansiyel yeni pazarlar, maliyet analizlerinde önemli faktörler olacak geçiş maliyetlerini karşılamak için teşvikler sunabilir.
• Potansiyel talep değişimlerini değerlendirin. Liderler, tarifelerin kendi pazarlarındaki tüketicileri nasıl etkileyeceğini analiz ederek yeni stratejilere ihtiyaç duyulup duyulmadığını belirleyebilir. Bu analiz, pazar erişimindeki değişiklikleri göz önünde bulundurabilir.

McKinsey’e göre liderler, bu analiz sonuçlarına dayanarak portföylerini dengelemenin, faaliyet alanlarını yeniden gözden geçirmenin, tedarik zincirlerini, yetenek uygulamalarını ve teknoloji adaptasyonlarını iyileştirmeleri için rehberlik sağlayabiliyor.