2025 Satın Alma Trendleri | EY Global CPO Araştırması’ndan Öne Çıkanlar

EY tarafından hazırlanan Global CPO Araştırması 2025 görünümü raporuna göre, uzun vadeli değer yaratmak, yeteneğe yatırım yapmak, yapay zeka ve dijitalleşmeyle rekabet avantajı elde etmek, sürdürülebilirlik hedeflerine göre hizalanmak; satın alma liderlerinin ajandasında ilk sıraları tutuyor.

Ticaret gerginlikleri, tarife savaşları, bölgesel gerilimler ve çok daha fazlasıyla “çoklu kriz” çağı özelliklerini taşıyan 2025, satın alma liderlerini (CPO) günden güne stratejik bir iş ortağına dönüştürüyor. CPO'lar, teknoloji inovasyonunun, jeopolitik değişimlerin ve yükselen çevresel, sosyal, yönetişim (ÇSY) standartlarının kaşifi konumunda yer alıyor. Peki, bu değişken ortamda liderlerin gündeminde neler var? Küresel danışmanlık şirketi EY, Global CPO Araştırması | 2025 Görünümü raporunda, satın alma liderlerinin ajandasındaki öncelikli konuları 4 temel başlık üzerinden açıklıyor. Gelin, bu başlıkları birlikte keşfedelim; 2025 satın alma trendlerine küresel perspektiften bakalım.

Satın alma görünümü değişiyor: 2025’e hangi kurumsal öncelikler yön veriyor?

EY, bu raporunda odağına dünya genelinde çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren, 500 milyon dolar ila 20 milyar dolar arasında gelir elde eden liderlerin gündemine odaklanıyor. 75 küresel CPO ile yapılan ve yorumlarla zenginleştirilen bu çalışmada, 2025 CPO gündemine dair temel başlıklar öncesinde çarpıcı verilere yer veriliyor. Araştırmaya katılanların %80'i, başka bir deyişle 5 CPO’dan dördü, önümüzdeki 3 yıl içinde ekiplerin sunabilecekleri çıktıları hızlandırmak için üretken yapay zekadan yararlanmayı planlıyor. Liderlerin önceliğinde harcama analitiği ile gelişmiş sözleşme yönetimi başlıkları var. Öte yandan bugün liderlerin yalnızca %36’sı üretken yapay zekayı anlamlı bir biçimde kullandıklarını söylüyor.

Diğer yandan satın alma organizasyonlarının %64’ü, kuruluş genelindeki sürdürülebilirlik hedefleri, yasal uyumluluk, etik tedarik gibi hedefleri hayata geçirme konusunda uyumlu hareket ediyor. Ayrıca rapor, dünya genelindeki 5 CPO’dan yaklaşık üçünün (%58), tedarikçi ilişkileri ve performans yönetimini gelecekteki gelişim için bir yatırım alanı olarak önceliklendirdiğini ortaya koyuyor. EY raporuna göre bu alan, henüz tam anlamıyla keşfedilmediği için organizasyonel başarının stratejik bir unsuru olma potansiyeli taşıyor.

Bulgu 1: Satın alma liderleri uzun vadeli değere odaklanıyor

Raporun strateji ve faaliyet modeli hakkındaki bölümü, enflasyon, ticaret politikaları ve değişen piyasa koşullarının satın alma liderleri için en önemli endişeler olduğunun altını çiziyor. Maliyetler artıp istikrarsızlık çoğalırken, tedarik zincirlerinin yeniden değerlendirilmesi gerekiyor. Ekonomik baskılara uyum sağlamak için bu yola ihtiyaç duyan liderler, daha odaklı satın alma stratejilerine ihtiyaç duyuyor. Zira güncel görünüm, politika yapıcıların ekonomik rekabet gücünü ve egemenliği sağlamak için korumacılığı artırabileceklerini, endüstriyel politikaları genişletebileceklerini gösteriyor.

"Gelecek yıl tedarik stratejinizi ve işletme modelinizi belirlemede yaratacakları etki düzeyi açısından aşağıdaki pazar eğilimlerini sıralayın" sorusuna verilen yanıtlarda tüm bölgelerde başı, yükselen enflasyon ve zorlayıcı pazar koşulları çekiyor.

Tam da bu sebepten kalıcı jeopolitik rekabetlerin küresel ekonomiyi karmaşıklaştıracağı, sınır ötesi iş faaliyetleri için rekabetçi standartlar oluşturacağı bir ortamda, girdi ve ürün tedarik edebilecekleri pazarlardan etkilenen liderler uzun vadeli değer yaratmaya odaklanıyor. "Aşağıdaki değer unsurlarını, gelecek yıl tedarik stratejiniz ve işletme modeli tasarımınız açısından ne kadar önemli olduklarına göre sıralayın" sorusuna verilen yanıtların başında değer ve tasarruf geliyor. Tedarikçi performansı ve tedarikçi dayanıklılığı, uzun vadeli stratejilerin önemine vurgu yapan diğer unsurlar olarak öne çıkıyor.

Bulgu 2: CPO’lar yeteneğe yatırım yapıyor

Küresel satın alma liderlerinin bir diğer önemli önceliği ise nitelikli yetenekler. Katılımcıların %84’ü, satın alma ekibindeki yetenek ve becerilerin geliştirilmesinin, bu fonksiyonun işletme için uzun vadeli değer yaratmasını sağlamak amacıyla önceliklendirildiğini belirtiyor. Yine de CPO’lar için güçlü yetenekleri elde tutma, geliştirme gibi başlıklar, zorluk olmayı sürdürüyor. Bu da satın alma liderleri açısından, etkili bir işgücü yetiştirmek için yetenek liderleriyle birlikte çalışmaları zorunluluğu yaratıyor.

Stratejik yetenek alanlarının başında, kategori yönetimi ve stratejik kaynak bulma ilk sırayı alırken, CPO'ların %86'sı kategori yönetimini, stratejik kaynak bulmayı ve iş ortaklığı yeteneklerini önceliklendirdiklerini söylüyor. Liderlerin bu yetenekler için uygulamaya koydukları eylem planı şöyle:

• %70: Açık kariyer gelişimi ve terfi olanakları
• %59: Profesyonel eğitim programlarına yatırım
• %56: Uzaktan çalışma dahil, farklı çalışma biçimleri
• %55: Performans bonuslarını da içeren rekabetçi maaşlar
• %22: Ek tatil günleri gibi ödüller
• %7: Diğer

“Satın alma organizasyonunuz, işletme için uzun vadeli değer üretmeyi garantilemek amacıyla önümüzdeki yıl hangi eylemleri planlıyor?” sorusuna verilen yanıtlar, aşağıdaki gibi sıralanıyor:

Bulgu 3: CPO’lar rekabet avantajını yapay zeka ve dijitalleşmede aramalı

Raporun önemli gördüğü bir diğer bulgu, teknoloji ve yapay zeka benimsemesine odaklanıyor. EY, elde ettikleri verilerin, teknolojinin satın alma sürecini kolaylaştırma yolunda bir dönüşüm niteliği taşıdığını vurguluyor. Rapora göre önümüzdeki üç yıl içinde veri analitiği, robotik süreç otomasyonu (RPA), makine öğrenmesi, yapay zeka, üretken yapay zeka ve kullanıcı deneyimi; satın alma liderlerinin odak alanlarına dönüşecek. EY, bu dönüşümü “yerleşik sistemlerden öngörücü analitik ve karar alma motorlarına doğru bir geçiş” olarak tanımlıyor.

Şimdiye kadar yalnızca 20 anket katılımcısının ilerleme belirttiği yapay zeka benimsemesi, satın alma organizasyonlarında önümüzdeki yılların trend başlığı olmayı sürdürüyor. Yapay zekanın kullanım alanları ise sözleşme yaşam döngüsü yönetiminden sürdürülebilir satın alma pratiklerine kadar uzanıyor.

Bulgu 4: CPO’lar stratejilerini sürdürülebilir hedeflerine hizalamalı

Her ne kadar küresel konjonktür değişmiş gibi görünse de sürdürülebilirlik ve çeşitlilik, satın alma liderlerinin odaklarından biri olmayı sürdürüyor. Katılımcıların %42’si, sürdürülebilirlik ve çeşitlilik konularını satın alma stratejilerinde ilk üç öncelik arasında gösteriyor. Enflasyon, piyasa koşulları, regülasyon zorlukları ve konjonktürel değişimlere rağmen, sürdürülebilirliğe bağlılık artıyor. Sürdürülebilirlik, özellikle uzun vadeli hedeflerde ilk sıralara yükseliyor. CPO’ların %75’i, gelecek yıl sürdürülebilir tedarik uygulamalarını hayata geçirmeyi planlıyor.

Yine de liderlerin %73’ü, satın alma bütçesinin %5’inden azını temel uyumluluk ötesindeki sürdürülebilirlik girişimlerine ayırdığını vurguluyor. Her ne kadar katılımcıların yarısı (%51) bütçeleri yeterli görse de, sürdürülebilirlik başlığı satın alma bütçelerinden hak ettiği payı alamıyormuş gibi görünüyor. Raporda, sürdürülebilirliğin öncelik seviyesinin sektörden sektöre farklılaştığının da altı çiziliyor. Zira üretim sektörü, hizmet sektörüne kıyasla sürdürülebilir satın almayı %30 daha fazla önceliklendiriyor. Diğer yandan tüketici ve perakende sektöründe biyoçeşitlilik ve doğal kaynakların korunması başlıkları öne çıkıyor. Elbette bu öncelikte, Avrupa Birliği Ormansızlaşmayı Önleme Yönetmeliği EUDR gibi regülasyonlara duyarlılık, başlıca sebepler arasında yer alıyor.

Sürdürülebilirlikte ABD, %77 oranla çeşitlilik ve kapsayıcılık programına sahip fakat Asya-Pasifik %33, EMEIA bölgesi ise %26 farkla bu açıdan düşük bir seviyede konumlanıyor.

5 maddede eylem önerileri

EY tarafından yürütülen araştırmalarından hareketle derinlikli analizlerle yorumlanan satın alma trendleri, CPO’ların daha fazla değer yaratmak için yapılabileceklerini 5 adımda özetliyor:

1. Pazarın önünde olun: Yapay zeka destekli kategori yönetimi ve stratejik tedarik ile hızlı adapte olun. Toplam sahip olma maliyetini değerlendirin ve üçüncü taraf harcamalardan değer yaratma fırsatlarını belirleyin.
2. Yapay zeka ve otomasyonu kullanın: Yapay zeka, analitik ve kullanıcı deneyimi çözümlerini hayata geçirin. Otomasyon sayesinde hız, verimlilik ve piyasa değişimlerine hızlı yanıt verme fırsatı elde edin.
3. Yeteneğe yatırım yapın: Eğitim, rotasyon programları ve ödüllerle çalışanların gelişimini destekleyin, potansiyellerini ortaya çıkarmalarını sağlayın.
4. Uzun vadeli sürdürülebilirliğe odaklanın: Satın alma süreçlerinde sürdürülebilirlik girişimlerini kuruluşunuzun öncelikli hedefleriyle uyumlu hale getirerek maksimum etki yaratın.
5. Stratejik iş ortaklıkları kurun: Paydaşlarla güvene dayalı, karşılıklı fayda sağlayan işbirlikleri geliştirerek tedarikçilerinden inovasyon, verimlilik ve değer elde edin.