Morgan Stanley’den çarpıcı rapor: Yapay zeka sektörleri nasıl etkileyecek?

İş dünyasında yapay zeka benimsemesi günden güne hızlanırken, yapay zekanın toplam ekonomik değerine ilişkin çalışmalar artıyor. Morgan Stanley’nin yayımladığı son analiz, yapay zekanın istihdam artışı üzerinde net pozitif bir etkisi olabileceğine dikkat çekiyor.

Stanford Üniversitesi tarafından hazırlanan 2025 Yapay Zeka Endeksi, 5 şirketten yaklaşık dördünün yapay zekayı kullandığını gösteriyor. Finanstan tedarik zincirine, satın almadan insan kaynaklarına; yapay zeka neredeyse fonksiyonların tamamında iş yapma biçimlerini dönüştürürken, bu yeni fenomenin ekonomik etkisine dair çalışmalar da artıyor. Bu alandaki son çalışmalardan biri, ABD’nin en büyük bankaları içinde altıncı sırada konumlanan Morgan Stanley’den geldi. Morgan Stanley analistleri, yapay zeka benimsemesinin istihdam piyasasına, S&P 500 endeksinde listelenen şirketlerin yapay zekayla elde edebilecekleri potansiyel kazanımlara dair güncel bir analiz yayımladı. İşinizin yarınları için çalışan KoçZer olarak bu yazımızda, Morgan Stanley analizinin özetini sunuyoruz.

Büyük teknolojinin yapay zeka harcamaları 360 milyar doları aştı

İş dünyasının gündemini takip edenler, ABD’nin önde gelen teknoloji şirketlerinin yapay zeka yatırımları konusundaki iddialı açıklamalarıyla karşılaşıyor. Ekim ayı itibarıyla 500 milyar dolar değerlemeye ulaşan OpenAI, 4,6 trilyon dolarlık piyasa değeriyle yapay zekanın ve ekonominin lokomotifi olmayı sürdüren Nvidia, bu haberlerde adı en çok geçen şirketler olarak öne çıkıyor.

Öte yandan Big Tech olarak da anılan büyük teknoloji şirketleri de yapay zeka yatırımlarında hız kesmiyor. Ağustos 2025 tarihli bir haberde, Amazon, Google, Microsoft ve Meta’nın yapay zekaya yaptıkları yatırımların etkisiyle 2025 mali yıllarında toplam 364 milyar dolarlık sermaye harcaması öngördükleri belirtiliyor. Morgan Stanley’nin araştırması da bu gerçeğe atıfla başlıyor. Banka, “Şirketler yapay zekaya milyarlarca dolar yatırırken, yatırımcılar trilyon dolarlık şu soruyu soruyor: Bu teknoloji devrimi üretkenliği ve kârı artıracak mı, yoksa sadece işleri mi otomatikleştirecek?” Analiz, cevabın her iki seçenekten de daha fazla olabileceğini not düşüyor.

S&P 500 şirketleri için 920 milyar dolar net fayda potansiyeli

Morgan Stanley Research tarafından hazırlanan araştırma, iyimser bir gelecek anlatısı çiziyor. Bankanın araştırma ekibine göre yapay zeka, yalnızca insan çalışanların yerini almakla kalmayıp, işgücü piyasalarını yükseltebilecek ve şirket değerlemelerini artırabilecek bir güç olma özelliği taşıyor. Araştırmanın ilk çarpıcı verisi, S&P 500 şirketlerini ilgilendiriyor. Morgan Stanley’e göre S&P 500 şirketlerinde yapay zekanın tam olarak benimsenmesi, yıllık net 920 milyar dolarlık bir fayda sağlama potansiyeli taşıyor.

Peki, bu ne anlama geliyor? Banka, uzun vadede bu durumun, yalnızca S&P 500 için 13 trilyon dolar ila 16 trilyon dolarlık bir piyasa değeri artışı getirebileceğine dikkat çekiyor. Başka bir deyişle S&P 500 şirketlerinin tam yapay zeka benimsemesiyle endekse %25 ila %29 arası bir artış olarak yansıyabileceği öngörülüyor.

Elbette bu, o kadar kolay değil. Zira Morgan Stanley’nin Tematik Araştırma ve Sürdürülebilirlik Araştırmaları Küresel Başkanı Stephen Byrd, “Bu sonuçlara ulaşmak muhtemelen yıllar alacak. Bazı şirketlerin tam benimseme seviyelerine ulaşamama riskiyle karşı karşıyayız” diyor. Byrd’e göre yapay zeka yetenekleri hızla gelişmeye devam ederse, yaratılacak değerin büyüklüğünün tahminlerin ötesine geçmesi muhtemel. Öngörülen yıllık faydanın 490 milyar dolarının minimum insan gözetimiyle planlama, karar alma ve görev yürütme yeteneğine sahip yazılımlar olarak tanımlanan yapay zekadan gelmesi olası görülüyor. Kalan 430 milyar doların ise insansı robotlar gibi somut yapay zeka tarafından yönlendirileceği tahmin ediliyor.

İşgücü piyasası bu durumdan nasıl etkilenecek?

Morgan Stanley, bu büyük değer devriminin istihdam piyasasına etkisine dair de bir parantez açıyor. Elektrifikasyondan internete, teknolojik devrimlerin iş hayatını yeniden şekillendirdiğini hatırlatan analiz, iş türlerinin ve istihdam oranlarının teknoloji dönüşümüyle değiştiğine işaret ediyor. Yapay zeka devrimi de bu zincirin son halkası. “Yapay zeka işimizi elimizden alacak mı?” sorusu plaza koridorlarında yankılanırken, riskler ve fırsatlar dönüşümün peşi sıra geliyor. Morgan Stanley, yapay zekanın, mevcut işlerin %90’ını, yani 10 meslekten 9’unu “bir derece” ve “bir şekilde” etkilemesini bekliyor.

Morgan Stanley ABD ekonomisti Heather Berger, bu durumu şöyle özetliyor: “Teknolojik dönüşümün her dalgası hem yıkıcı olmuş hem de fırsatlar getirmiştir. Yapay zekanın da aynısını yapmasını bekliyoruz: Bazı roller otomatikleştirilebilirken, diğerleri yapay zekanın güçlendirilmesiyle geliştirilecek ve yapay zekanın tamamen yeni roller yaratması muhtemel.”

Agentic AI, insanın yerini mi alacak?

Morgan Stanley’e göre bu, böyle olmak zorunda değil. Evet, aracı yapay zeka veya yapay zeka asistanı gibi isimlerle anılan agentic AI, özellikle “insansı” robotlarla kesiştiğinde, belirli görevleri otomatikleştirmek fazlasını yapan ve bu yönüyle pek çok meslek yelpazesini kapsayabilen yeni makinelerin ortaya çıkması ihtimal dahilinde görülüyor. Ancak bu, daha fazla iş kaybını beraberinde getirmek zorunda değil. Zira insanları daha yüksek değerli görevlere kaydırma ve daha fazla pozisyon yaratma iyimserliği de haklı görünüyor.

Bazı şirketler, iş kollarında ve mesleklerde görülecek bu dönüşüme Yapay Zeka Başkanı (Chief AI Officer), Yapay Zeka Ürün Yöneticisi (AI Product Manager) gibi rollerle şimdiden hazırlanmaya başladı. Morgan Stanley’e göre yapay zeka sistemleri daha fazla karar alma sorumluluğu üstlendikçe, kuruluşların veri yönetişimi, uyumluluk, politika ve bilgi güvenliği alanlarındaki rollerini de genişletmeleri gerekecek. Bu da Morgan Stanley’e göre yapay zekanın insan yeteneklerini artırması ve yepyeni değer ve gelir kaynaklarının kilidini açmasıyla, tamamen yeni mesleklerde önemli ek istihdam potansiyelini güçlendiriyor.

Yapay zekadan değer yaratmada hangi sektörler öne çıkıyor?

Morgan Stanley, yapay zekanın benimsenmesiyle ekonomik değer yaratma potansiyeli daha yüksek sektörlere dair de tahminde bulunuyor. Bu sektörler; temel tüketim malları, dağıtım ve perakende, gayrimenkul yönetimi ve geliştirme ile ulaşım olarak sıralanıyor:

• Temel tüketim malları, dağıtım ve perakende: Bu alanlar, tedarik zinciri optimizasyonundan, ticaret dinamiklerinden, akıllı ürün aramasından ve kişiselleştirilmiş fiyatlandırmadan faydalanabilir. Perakende sektöründeki şirketler, yapay zeka aracılığıyla pazar yerlerini genişletebilir ve yeni yüksek marjlı gelir akışları yaratabilir.
• Gayrimenkul yönetimi ve geliştirme: Sanal asistanlar ve alıcılara, kiracılara, otel misafirlerine yardımcı olan insansı robotların kullanımıyla, satıştan bina yönetimine kadar görevlerin %37’si otomatikleştirilebilir.
• Ulaşım: İnsansız hava araçlarından kaldırım robotlarına, otonom teslimat sistemleri, lojistiği yeniden tanımlayabilir.

Teknoloji, donanım ve ekipman ile yarı iletkenler ise daha düşük etki göstermesi muhtemel sektörler olarak sıralanıyor.